IITA thiab cov neeg koom tes - lub Rwanda Kev Ua Liaj Ua Teb thiab Tsiaj Kev Txhim Kho Tsiaj (RAB), International Potato Center (CIP), One Acre Fund (OAF), thiab Alliance of Bioversity International thiab CIAT (lub Alliance) - tab tom ua qhov kev sib piv triadic ntawm thev naus laus zis kev xaiv (tricot) txoj kev los pab cov neeg ua liaj ua teb txheeb xyuas cov qoob loo zoo tshaj plaws rau cov xwm txheej hauv zos ntawm lawv cov liaj teb. Txoj hauv kev no tau siv txij li xyoo 2020 los txheeb xyuas ntau yam tshiab ntawm qos yaj ywm thiab cassava nyiam los ntawm cov neeg ua liaj ua teb tso tawm.
Thaum Lub Kaum Ib Hlis 2021, cov neeg koom tes tricot (IITA, RAB, CIP, OAF, thiab Alliance) tau sib sau ua ke hauv Rwanda los nthuav qhia thiab sib tham txog cov txiaj ntsig los ntawm ob xyoos ntawm kev sim siab thiab npaj cov kauj ruam tom ntej rau kev sim thiab muaj peev xwm hloov pauv ntawm tricot mus rau RAB thiab OAF. Ob leeg RAB thiab OAF pom tau tias muaj kev txaus siab rau kev coj ua ntawm tricot ua ib feem ntawm lawv cov kev xaiv ntau yam.
OAF Agricultural Research Specialist Elyse Tuyishim tau hais tias, "Peb tau siv Randomized Complete Block Design (RCBD) mus kom ze hauv peb qhov kev sim, uas xav kom txhua tus neeg koom nrog ntau hom. Xwb, txoj hauv kev tricot siv cov qauv thaiv tsis tiav, tso cai rau cov neeg koom siv ntau yam sib txawv. Txij li thaum ua haujlwm ntawm qhov project no, kuv tau pom tias qhov [tricot] mus kom ze yog qhov ua tau zoo vim tias tus kws tshawb fawb tsis ua qhov kev sim; cov neeg ua liaj ua teb coj txoj kev tshawb fawb los ntawm kev cog kev sim hauv lawv cov kev coj ua thiab cov xwm txheej. Ntxiv mus, rau RCBD mus kom ze, ib tug neeg ua liaj ua teb yog passive; Yog li ntawd, qhov kev sim qhia feem ntau yog tus kws tshawb fawb, tsis yog neeg ua liaj ua teb. "
Nws tau sau tseg tias vim tias cov neeg ua liaj ua teb nquag ua qhov kev sim siab siv txoj hauv kev tricot, cov txiaj ntsig tau qhia rau tus neeg ua liaj ua teb thiab tus kws tshawb fawb. Tsis tas li ntawd, txoj hauv kev tricot yog pheej yig dua, vim tias kev mus ntsib tsis tsim nyog, thiab txoj hauv kev kuj tseem txhawb nqa cov ntaub ntawv sib qhia. "
Tricot sim hauv Rwanda
Tricot koom cov neeg ua liaj ua teb ua "cov kws tshawb fawb ua liaj ua teb" hauv kev sim lossis siv cov qoob loo tshiab thiab lwm yam thev naus laus zis. Txhua tus neeg ua liaj ua teb koom ua tiav qhov haujlwm me me ntawm kev ntsuas tsuas yog peb hom, tawm ntawm ntau yam yuav tsum tau sim, hauv lawv cov teb raws li lawv cov kev ua liaj ua teb tiag tiag thiab kev ua liaj ua teb ib txwm muaj. Cov txheej txheem tsis qhia meej txog kev tswj hwm, tsuas yog thov kom cov neeg ua liaj ua teb kho cov phiaj xwm raws li lawv feem ntau ua lawv tus kheej.
Cov neeg ua liaj ua teb muab lawv cov kev nyiam ntau yam txheeb ze rau cov khoom zoo (xws li, tawm los, kab mob, saj, marketability). Cov txheej txheem ua haujlwm ntawm qhov chaw ntawm kev siv tau sab nraud kom siv tau ntau yam.
Thaum lub sijhawm ua haujlwm, RAB, OAF, IITA, CIP, thiab Alliance cov kws tshawb fawb soj ntsuam cov kev sim siv cov cuab yeej digital. Cov ntaub ntawv sau thiab sau tseg los ntawm kev siv xov tooj-raws li cov ntaub ntawv sau npe raug tshuaj xyuas hauv ClimMob (tricot's analytics application). Cov neeg ua liaj ua teb los ntawm Gicumbi, Nyabihu, thiab Nyamagabe tau koom nrog kev sim qos yaj ywm thiab Bugesera, Kamonyi, Nyanza, thiab Ruhango, hauv kev sim qos yaj ywm.
Thawj lub caij ntawm cov qos yaj ywm sim tau txiav tawm tsis ntev los no, nrog cov neeg ua liaj ua teb thiab cov kws tshawb fawb ntsuas cov qoob loo ntawm cov qos yaj ywm ua ke, yog li ua kom muaj kev sib piv cov txiaj ntsig thoob plaws ntau yam thiab thaj chaw agroecological.
“Los ntawm cov qoob loo uas kuv pom tam sim no, xav txog tias cov qos yaj ywm no tsuas yog nyob hauv av tau 11 lub hlis (peb cov qos yaj ywm hauv zos feem ntau loj hlob ntawm 12 mus rau 15 lub hlis), cov ntau yam no zoo heev. Kuv xav tias cov ntau yam no yuav ua rau cov qos yaj ywm ntau ntxiv hauv peb cheeb tsam. Kuv twb tau npaj av los cog cov cuttings nyob rau lub caij ua liaj ua teb tom ntej, "said Daniel Habimana, ib tug ntawm cov koom ua liaj ua teb los ntawm Kigoma sector, Nyanza District, uas tau soj ntsuam cov tshiab cassava ntau yam siv txoj kev tricot.
Qhov yooj yim ntawm tricot tso cai rau nws siv thoob plaws cov nqi chains, tsis yog los ntawm cov neeg tsim khoom, tab sis kuj los ntawm cov txheej txheem thiab cov neeg siv khoom. Ntau tshaj 100 tus neeg siv khoom thoob plaws Rwanda tsis ntev los no tau qhia lawv cov kev nyiam ntawm cov qos yaj ywm ntau yam siv txoj hauv kev tricot. Cov neeg tuaj koom tau raug caw los txheeb xyuas cov qos yaj ywm uas lawv nyiam, txheeb xyuas lawv cov kev nyiam ntawm saj, tsos, thiab lwm yam ntxwv. Cov txiaj ntsig thawj zaug los ntawm qhov kev tawm dag zog no tau hais qhia tias cov neeg siv khoom nyiam yog qhov txawv ntawm cov neeg tsim khoom. Cov txiaj ntsig no txhawb ntxiv qhov xav tau rau kev soj ntsuam tag nrho cov txiaj ntsig ntawm ntau yam ua ntej pom zoo rau kev tso tawm.
Lub sijhawm tam sim no ntawm txoj haujlwm yuav xaus rau hauv Rwanda thaum Lub Kaum Ob Hlis 2021. Txawm hais tias qhov no, cov txiaj ntsig ntawm tricot mus kom ze yog pom tseeb los ntawm RAB thiab OAF qhia kev txaus siab maj mam txais nws rau lawv cov kev tshawb fawb xaiv ntau yam. Ua raws li qhov no, Bill & Melinda Gates Foundation tsis ntev los no tau pom zoo ib txoj haujlwm pan-African uas yuav pom cov haujlwm no txuas ntxiv hauv Rwanda.
Ib qhov chaw: https://www.iita.org